Την πένα της Γωγώς Ψαχούλια τη γνώρισα από το προηγούμενο μυθιστόρημά της, το «Αν ήσουν εδώ», που επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Έξη. Τότε το είχα σκιαγραφήσει ως αισθηματικό-κοινωνικό που τραβά την προσοχή από την πρώτη σελίδα ενώ αφορά μια ιστορία προσώπων και γεγονότων που τα έχει όλα: μυστικά, εκπλήξεις, απρόοπτα, έρωτες, φιλίες… Σήμερα, ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του νέου της βιβλίου, «Το μυστικό της κόκκινης βροχής», παρατηρώ μια συνέπεια στα ίδια αυτά γοητευτικά για τον βιβλιόφιλο στοιχεία που συνθέτουν μια εξιστόρηση άνετη, εθιστική και ρέουσα.
Μια δυνατή αρχή μάς υποδέχεται και μας εισάγει στην αφήγηση. Ένας “ζωντανός” εφιάλτης στον ύπνο και αμέσως μετά ένας ακόμη που συμβαίνει στην πραγματικότητα αποτελούν τα πρώτα γνωρίσματα ενώ διάφορα ερωτήματα γεννούνται μεμιάς για τη συνέχεια.
Στην υπόθεση θα γνωρίσουμε τρεις φίλες: τη Δέσποινα, την Απολλωνία και τη Μόνικα. Οι τρεις τους υπήρξαν αχώριστες κατά τα νεανικά τους χρόνια ώσπου, ένα μοιραίο βράδυ, ένα τραγικό συμβάν τις στιγματίζει για πάντα και δημιουργεί αποστάσεις ανάμεσά τους. Τριάντα χρόνια μετά, ένα άλλο γεγονός θα τις φέρει και πάλι κοντά, αντιμέτωπες όμως με αλήθειες που έθαψαν μέσα και γύρω τους, με σκιές που νόμιζαν πως ξέχασαν, πως τις άφησαν για πάντα στο παρελθόν… Ένα απειλητικό σημείωμα είναι που, αυτή τη φορά, θα ανατρέψει εκ νέου τον κόσμο που καθεμιά έχει χτίσει δοκιμάζοντας τες.
Ίσως να φαντάζει απλό στην πλοκή όμως αφορά μια αλληλουχία από ερωτήματα και απαντήσεις που έχουν δομηθεί κλιμακωτά: προκύπτει μια απορία που απαντάται στη συνέχεια ενώ έχει ήδη τεθεί ένα άλλο ερώτημα κ.ο.κ. με έναν τρόπο ώστε η κάθε απάντηση να οδηγεί σε μία εξέλιξη ή ανατροπή ή αποκάλυψη ενώ ταυτόχρονα γεννιέται το επόμενο θολό σημείο που περιμένεις να ξεκαθαριστεί εν καιρώ.
Ουσιαστικά, αυτό που έγινε εκείνο το βράδυ, σκεφτείτε το σαν μία κρυμμένη νάρκη που ξυπνά απροσδόκητα και προκαλεί διαδοχικές εκρήξεις αφού πυροδοτεί εκκρεμότητες και λάθη μιας ολόκληρης ζωής και που δεν αφορά μόνο έναν χαρακτήρα ή μόνο τις τρεις φίλες, αλλά κάθε ένα από τα πρόσωπα που συναντάμε στο βιβλίο εφόσον όλοι συνδέονται, τρόπο τινά, μεταξύ τους κι αλληλεπιδρούν.
Η Γωγώ Ψαχούλια ξεδιπλώνει με ευαισθησία την ιστορία κάθε χαρακτήρα ώστε να τον σκιαγραφήσει πλήρως, μα και για να τον καταλάβουμε στο μέγιστο δυνατό -αν όχι να τον νιώσουμε. Ολοκληρώνει μια μυθιστορία όπου ανατροπές και αποκαλύψεις γίνονται σε κάθε κεφάλαιο και μας (ξανα-)θυμίζει ότι η ζωή βρίσκει τον τρόπο να ενώσει τα κομμάτια της ή τους ανθρώπους και ότι δε μπορείς απλά να αφήσεις πίσω το «αγκάθι» σου αν δεν το αντιμετωπίσεις, αν δεν το κοιτάξεις στα μάτια κι αν δεν κλείσουν όλοι οι ανοιχτοί λογαριασμοί. Κι αυτό που λέω ΔΕΝ αφορά μόνο στα γεγονότα εκείνης της νύχτας και στο ένοχο μυστικό τους!
Ίσως κάποιος ισχυριστεί πως όταν αποκαλύπτεται πλήρως εκείνο το μοιραίο βράδυ, δηλαδή περίπου στο μέσο του όγκου των σελίδων, κορυφώνεται η ιστορία. Προσωπικά, δε θα σας το πω αυτό. Μάλιστα, θεωρώ ότι υπάρχουν τρία καίρια σημεία -το καθένα αποτελεί και μια κορύφωση- αν και δε θα ήθελα να σας πω αν υπάρχουν αντίστοιχα τρεις υπο-ιστορίες που συνθέτουν μια μεγάλη εικόνα.
Η συγγραφέας καταφέρνει με άνεση να εξάψει το ενδιαφέρον του αναγνώστη ο οποίος γρήγορα αγωνιά για την εξέλιξη -και κατάληξη- της ιστορίας και σε πολλαπλά επίπεδα αφού η ιστόρηση αφορά τόσο στο παρόν όσο και στο παρελθόν και μάλιστα σε τρεις παρελθοντικούς χρόνους, δηλαδή ό,τι έγινε τριάντα έτη πριν, όσα έγιναν ως το μοιραίο βράδυ και ό,τι συνέβη στα χρόνια ενδιάμεσα. Συνεπακόλουθα όμως, αναλογίζεται και για το μέλλον των προσώπων αφού κάθε νέα εισερχόμενη πληροφορία έχει προεκτάσεις στο αύριο διαφοροποιώντας τα δεδομένα ενώ δημιουργεί νέες ισορροπίες και συμβάσεις.
Καθώς διαβάζουμε, πολύ γρήγορα κι από πολύ νωρίς, μικρές φράσεις όπως επιστήθιες φίλες μάς δείχνουν το δέσιμο και τη σχέση των τριών γυναικών και άλλες, όπως όταν αναφέρεται στο ένοχο μυστικό κι όταν γράφει ότι οι ανατροπές ήρθαν τόσο ραγδαία, που δεν ήξερε τι να υποθέσει, τι να πιστέψει και με τι να πολεμήσει, μάς προϊδεάζουν για την πορεία. Οι σύντομες διαδοχικές εικόνες, που αποτελούν τη δομή, προσφέρουν μια εθιστική εμπειρία, χωρίς πλατειάσματα, περιττολογίες, επαναλήψεις, κοιλιές.
Μάλιστα, θα έλεγα ότι, είναι τόσο τακτική που δεν υπάρχει ούτε ένα πρόσωπο -ή πράγμα- χωρίς σημαντικό λόγο ύπαρξης. Άπαντες και άπαντα έχουν ρόλο, ισχύ και αξία.
Σας φαίνεται κάτι σαν women’s story; Δεν είναι. Θα γνωρίσετε αρκετούς αρσενικούς χαρακτήρες με καταλυτικό, καίριο λόγο και μεγάλη σπουδαιότητα.
Πέρα όλων των παραπάνω, είναι φορτισμένο, συγκινητικό, έχει έντονα συναισθήματα που η συγγραφέας καταφέρνει να περνά μέσα σε λίγες μόνο αράδες, διαθέτει ωραίους ποικίλους χαρακτήρες… και ένα σπουδαίο μήνυμα: ότι αρκεί μια λάθος στιγμή ή μία βεβιασμένη, απρόσεκτη απόφαση για να αλλάξει τα πάντα. Επίσης, ότι δε μπορείς να θάψεις ένα γεγονός. Η αλήθεια θα σε “συναντήσει” στο μέλλον και θα διεκδικήσει από αυτό που θα είσαι τότε και από ό,τι έχεις δομήσει. Τελικά όμως, λέω να κλείσω την παράγραφο των μηνυμάτων με ένα σπουδαίο δίδαγμα: Αν κάποιοι σου λένε ότι δεν μπορείς να πετύχεις τους στόχους σου ή να πραγματοποιήσεις τα όνειρά σου, μην τους ακούς.
Τζένη Κουκίδου
Πρώτη δημοσίευση: https://www.koukidaki.gr/2019/11/mystiko-kokkinis-vrohis.html