«Πώς πέρασαν τα χρόνια! Ώσπου ν’ ανοιγοκλείσεις τα μάτια σου, περνάει ο καιρός. Προσβλέπεις στο μέλλον, λες ‘του χρόνου’ και νομίζεις πως έχεις μπροστά σου μια αιωνιότητα. Αν όμως πεις ‘πέρσι’ και αναπολήσεις αυτά που σε σημάδεψαν, είναι σαν να έγιναν χτες. Δεν είχε ξεχάσει τίποτε. Διατηρούσε νωπές όλες τις αναμνήσεις…»
Το νέο πόνημα της Ελένης Συράκη με τίτλο Η Σιωπή της προδοσίας δεν είναι ένα απλό αφήγημα που εξιστορεί τη ζωή της Μαριάνθης, της κεντρικής ηρωίδας ανά τα χρόνια ή στο πέρασμα του χρόνου. Είναι ένα πολυδιάστατο, πολυεπίπεδο και πολυπρόσωπο μυθιστόρημα κατά το οποίο η συγγραφέας στήνει όλη την ηθογραφία της Χίου. Και σαν ντόπια Χιώτισσα το πετυχαίνει πολύ καλά αυτό. Γνωρίζει πολύ καλά τον τόπο της και τον περιγράφει διεξοδικά και αναλυτικά. Έτσι στήνει και το σκηνικό, το φόντο γύρω από το οποίο διαδραματίζεται ο καμβάς του μυθοπλαστικού ιστού. Ταυτόχρονα κάνει και ένα ταξίδι στον χωροχρόνο και στην Ιστορία της Ελλάδας και της Χίου και τα δένει αρμονικά στην αφήγηση.
Κεντρική ηρωίδα η Μαριάνθη, ένα μικρό κοριτσάκι που ξεριζώνεται από τον τόπο της στις Ακτές της Ιωνίας και από την αγκαλιά της μάνας της με σκοπό να επιβιώσει από τις αναταραχές που συνταράσσουν τα τουρκικά παράλια και να ζήσει μια καλύτερη ζωή μακριά απ’ τη φτώχεια, ως ψυχοκόρη του πλούσιου Χιώτη μεγαλέμπορου Χατζή-Παναγή. Πράγματι ζει ονειρεμένα παιδικά χρόνια, δεν της στερούν την αγάπη και τα υλικά αγαθά, την πρόσβαση στο σχολείο και στα Γράμματα, την επαφή με τη φυσική της οικογένεια. Στα κεφάλαια που εξιστορούνται τα παιδικά χρόνια της ηρωίδας, ο λόγος είναι μακροπερίοδος και αναλυτικός. Δεν κουράζει όμως και υπάρχει λόγος που γίνεται αυτό· Αφενός περιγράφονται τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων της Χίου, ο τρόπος ζωής τους, τα χιώτικα χωριά, ο βιοπορισμός από το μάζεμα και την καλλιέργεια του μαστιχιού, η ζωή στην Καλλιμασιά και στο Αλεξάντρι, τα μαστιχοχώρια, η Χώρα, ο τρόπος που είναι χτισμένα τα σπίτια και τα κτήματα και έτσι ο αναγνώστης ταξιδεύει, η ματιά του είναι σαν να βρίσκεται εκεί και σαν θεατής να παρατηρεί, σαν να κάνει οδοιπορικό. Αφετέρου, αναλύονται διεξοδικά όλοι οι δευτερεύοντες ήρωες με σκοπό να δώσει η Συράκη στον αναγνώστη να καταλάβει τον ρόλο που ο καθένας θα παίξει στη μετέπειτα ζωή της πρωταγωνίστριας.
Όλοι οι ήρωες είναι σκιαγραφημένοι σύμφωνα με τα πρότυπα της χιώτικης κοινωνίας και της περγραφόμενης εποχής. Είναι γήινοι, καθημερινοί, άνθρωποι του μόχθου και της διπλανής πόρτας. Φυσικά, η συγγραφέας δημιουργεί και κάποιους αντιήρωες, όπως είναι η Πλουμού, που με τις ραδιουργίες της και τον πανούργο τρόπο σκέψης της θα πάρει στα χέρια της τις ζωές πολλών ηρώων, ακόμα και των ίδιων της των παιδιών, θα γίνει ρυθμιστής της μοίρας τους και της τύχης τους με σκοπό να πετύχει τα δικά της συμφέροντα που δεν είναι άλλα από ένα συμπεθέριασμα με τον πλούσιο Χατζή-Παναγή ώστε να δικαιώσει τη ματαιοδοξία της. Άνθρωποι και ζωές γίνονται πιόνια στα χέρια της, άλλοι εξαπατώνται και έτσι ο Χατζή-Παναγής πλανεμένος παντρεύει την Μαριάνθη με τον Παναγή νομίζοντας ότι θα της χαρίσει τον ουρανό με τ’ άστρα. «Το κάψαμε το παιδί μας», ψέλλισε λίγο πριν ξεψυχήσει και άδικο δεν είχε γιατί από εκεί και πέρα αρχίζουν τα βάσανα για τη Μαριάνθη, η οποία αναγκάζεται να πάρει τη ζωή στα χέρια της, να ορθοποδήσει, να ριχτεί στη βιοπάλη για να επιβιώσουν αυτή και τα παιδιά τους, αφού μέσα σε μια στιγμή ο Πανάγος καταστρέφει όλη τους την περιουσία. Και η Μαριάνθη από κυρά και αρχόντισσα γίνεται βιοπαλαίστρια.
Ταυτόχρονα μέσα στην κεντρική ιστορία παρεμβάλλονται και θέματα κοινωνικά όπως το να φύγει κάποιος για την Αμερική με σκοπό την αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής. Όλα αυτά περιγράφονται στις σωστές τους διαστάσεις και αναλογίες από τη Συράκη. Θίγεται επίσης το θέμα της μόρφωσης της γυναίκας, η οποία μετά τη βασική εκπαίδευση έχανε το όνειρο για σπουδές και υποτασσόταν στις βουλές του πατέρα που έπρεπε να την παντρέψει ώστε να ασχοληθεί με το νοικοκυριό της και τα παιδιά που θα γεννήσει. Όπως επίσης και το θέμα της μοιχίας, της παράλληλης σχέσης που δημιουργεί ο άντρας, ο Πανάγος, και οι συνέπειες που αυτό θα έχει τόσο στην οικογένειά του όσο και στην Αγγελική την κοπέλα που κατά ένα τρόπο εξαπατά. Η κοινωνική κατακραυγή είναι μεγάλη και το κουτσομπολιό δίνει και παίρνει σε μια κλειστή και με συγκεκριμένα στερεότυπα κοινωνία.
Και μετά έρχεται ο Πόλεμος. Όλα ρημάζουν και οι άνθρωποι γίνονται πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα. Έπειτα από πολλές περιπέτειες και δυσκολίες η Μαριάνθη βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια και τα παιδιά της στην Κύπρο. Γλαφυρές και λυρικές οι περιγραφές και της Αλεξάνδρειας και της ατμόσφαιρας που δημιουργεί ο κάθε τόπος. Εκεί η Μαριάνθη θα συναντήσει τον αληθινό έρωτα. Θα καταφέρει όμως να αντιπαλέψει τις προκαταλήψεις και τις αρχές με τις οποίες έχει μεγαλώσει ώστε να απολαύσει αυτό που της συμβαίνει; Αυτό θα σας αποκαλυφθεί διαβάζοντας τη συνέχεια όπως και πολλά άλλα.
Το μυθιστόρημα είναι ατμοσφαιρικό και σε ταξιδεύει. Έχει ένταση και ρυθμό. Παρά τον μακροπερίοδο λόγο στην αρχή, ο λόγος κυλάει, το κείμενο δεν «μπάζει» από πουθενά. Υπάρχει αλληλουχία ανάμεσα στα γεγονότα και τα Ιστορικά γεγονότα είναι τεκμηριωμένα και σε τέτοια δόση που να μην κουράζουν, αφού γίνονται κομμάτι της μυθοπλασίας. Η ένταση απαλύνεται σε πολλά σημεία και ρυθμός αυξομοιώνεται για να κορυφώσει τα συναισθήματα που βιώνει ο αναγνώστης. To τέλος διαμορφώνεται από τους ίδιους τους ήρωες, αυτοί οδηγούν την συγγραφέα, είναι ξεκάθαρο αυτό. Είναι γλυκόπικρο, όλα κουμπώνουν αρμονικά, άλλοι παίρνουν ό,τι τους αξίζει, για άλλους έρχεται η κάθαρση, άλλοι δεν καταφέρνουν να έχουν όσα θέλουν. Αλλά έτσι δεν γίνεται πάντα στη ζωή;
Έλια Κουρή
https://www.femalevoice.gr/2017/07/blog-post_9.html?m=1
Λιτσα
Ένα εξαιρετικό βιβλίο, μια ιστορία με πλοκή που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Σε διδάσκει, σε ταξιδεύει σε τόπους, σε μυρωδιές. Με κέρδισε.